Θερμική Καταπόνηση στην Εργασία: Πρόληψη, Υποχρεώσεις και Πρακτικά Μέτρα

Τι είναι η θερμική καταπόνηση και γιατί είναι επικίνδυνη;

Η θερμική καταπόνηση είναι ένα από τα πιο σοβαρά θέματα που αντιμετωπίζουν οι εργαζόμενοι σε περιβάλλοντα με αυξημένες θερμοκρασίες. Το φαινόμενο αυτό μπορεί να έχει σοβαρές συνέπειες στην υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων, επομένως είναι απαραίτητο να κατανοήσουν οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι τις αιτίες και τις επιπτώσεις της. Η αύξηση της θερμοκρασίας στον εργασιακό χώρο μπορεί να προκληθεί από διάφορους παράγοντες, όπως η χρήση μηχανημάτων, η έλλειψη αερισμού ή οι καιρικές συνθήκες. Σε αυτή την προσθήκη, θα μελετήσουμε τις αιτίες και τα συμπτώματα της θερμικής καταπόνησης, καθώς και τις στρατηγικές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την πρόληψη.

Η θερμική καταπόνηση μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες μορφές, όπως η θερμική εξάντληση και η θερμοπληξία. Η θερμική εξάντληση περιλαμβάνει συμπτώματα όπως αδυναμία, κόπωση, πονοκέφαλο, ναυτία και εφίδρωση. Από την άλλη πλευρά, η θερμοπληξία είναι μια σοβαρότερη κατάσταση που απαιτεί άμεση ιατρική βοήθεια και μπορεί να οδηγήσει σε μόνιμες βλάβες ή ακόμη και θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Είναι σημαντικό η ομάδα των εργαζομένων να είναι καλά ενημερωμένη σχετικά με τα συμπτώματα αυτών των καταστάσεων και τις ενέργειες που πρέπει να αναληφθούν αν παρουσιαστούν.

Ο κίνδυνος σοβαρών επιπτώσεων από τη θερμική καταπόνηση είναι ιδιαίτερα αυξημένος σε συγκεκριμένες ομάδες εργαζομένων. Επαγγελματίες που εργάζονται σε αυξημένες θερμοκρασίες ή σε εξωτερικούς χώρους κατά τη διάρκεια καυσώνων είναι σε κίνδυνο, όπως επίσης και οι εργαζόμενοι που συμμετέχουν σε σωματικά απαιτητικές εργασίες. Αξιοσημείωτο είναι ότι οι ηλικιωμένοι και τα άτομα με προϋπάρχουσες ιατρικές παθήσεις διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο.

Η θερμική καταπόνηση είναι μια σωματική κατάσταση κατά την οποία ο οργανισμός αδυνατεί να διατηρήσει τη θερμοκρασία του σε ασφαλή επίπεδα λόγω περιβαλλοντικών συνθηκών. Εμφανίζεται όταν η παραγωγή θερμότητας υπερβαίνει τη δυνατότητα του σώματος να τη διαχειριστεί, κάτι που είναι ιδιαίτερα συχνό σε περιόδους καύσωνα ή σε εργασιακά περιβάλλοντα με αυξημένη θερμότητα και υγρασία.

Η αναγνώριση των συνθηκών που οδηγούν σε θερμική καταπόνηση είναι κρίσιμη για την πρόληψη. Οι εργοδότες πρέπει να είναι προσεκτικοί και να παρακολουθούν τις θερμοκρασίες και τις συνθήκες εργασίας, ώστε να μπορούν να λάβουν μέτρα πριν οι εργαζόμενοι τους αρχίσουν να εμφανίζουν σημάδια καταπόνησης. Αυτό περιλαμβάνει την παροχή κατάλληλων διαλειμμάτων και την εξασφάλιση πρόσβασης σε νερό.

Ο αυξημένος κίνδυνος θερμικής καταπόνησης μπορεί να παρατηρηθεί σε πολλούς κλάδους εργασίας. Στον τομέα των κατασκευών, για παράδειγμα, οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε εξωτερικές συνθήκες και πρέπει να είναι συνεχώς σε εγρήγορση για τα συμπτώματα της θερμικής καταπόνησης. Στον τομέα της γεωργίας, οι συγκομιδές σε καυτές και ηλιόλουστες ημέρες μπορούν επίσης να προκαλέσουν σοβαρή θερμική καταπόνηση. Η πρόληψη και η εκπαίδευση είναι το κλειδί για την προστασία αυτών των εργαζομένων.

Οι επιπτώσεις μπορεί να είναι σοβαρές:

θερμική εξάντληση, θερμοπληξία, λιποθυμία, μυϊκές κράμπες, αφυδάτωση και ακόμη και θάνατος. Γι’ αυτόν τον λόγο, η πρόληψη είναι κρίσιμη – όχι μόνο από ηθική και κοινωνική άποψη, αλλά και νομικά υποχρεωτική.

Πού εντοπίζεται αυξημένος κίνδυνος;

Οι επαγγελματικοί χώροι όπου παρατηρείται αυξημένος κίνδυνος θερμικής καταπόνησης περιλαμβάνουν:

• Υπαίθριες εργασίες: εργοτάξια, κατασκευές, γεωργικές και δασικές δραστηριότητες
• Εργασίες σε κλειστούς χώρους με υψηλές θερμοκρασίες: χυτήρια, μαγειρεία, πλυντήρια, θερμοκήπια
• Εργασίες με αυξημένη σωματική καταπόνηση: μεταφορές φορτίων, χειρονακτική εργασία

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι υψηλές θερμοκρασίες μπορεί να επηρεάσουν και τις νοητικές ικανότητες, αυξάνοντας τα λάθη και τις πιθανότητες εργατικών ατυχημάτων.

Τι προβλέπει η Εγκύκλιος 34666/2024

Το Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης εξέδωσε την εγκύκλιο 34666/2024 με στόχο να ενισχύσει την πρόληψη της θερμικής καταπόνησης και να υπενθυμίσει στους εργοδότες τις υποχρεώσεις τους σύμφωνα με τη νομοθεσία.

Οι βασικές υποχρεώσεις περιλαμβάνουν:

1. Καταγραφή του κινδύνου στη Γραπτή Εκτίμηση Επαγγελματικού Κινδύνου (ΓΕΕΚ)
   Ο εργοδότης, με τη συμβολή του Τεχνικού Ασφαλείας και του Ιατρού Εργασίας (όπου προβλέπεται), πρέπει να εντοπίζει τους χώρους και τις εργασίες με αυξημένο κίνδυνο, με βάση μετρήσεις (θερμοκρασία, υγρασία, δείκτες μικροκλίματος) και εμπειρικά δεδομένα.
2. Λήψη τεχνικών και οργανωτικών μέτρων
   Στο Παράρτημα 1 της εγκυκλίου αναφέρονται αναλυτικά τα προτεινόμενα μέτρα (π.χ. σκίαση, μηχανισμοί αερισμού, εναλλαγή εργασιών, διαλείμματα, πρόσβαση σε πόσιμο νερό κ.λπ.).
3. Ενημέρωση και εκπαίδευση των εργαζομένων
   Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν τα συμπτώματα θερμικής καταπόνησης, πώς να τα αναγνωρίζουν και πώς να ενεργήσουν άμεσα σε περίπτωση περιστατικού.
4. Παροχή Μέσων Ατομικής Προστασίας (ΜΑΠ)
   Ανάλογα με τη φύση της εργασίας, προβλέπεται η παροχή καπέλων, ειδικών ρούχων, παγουριών νερού, προσωπικών ανεμιστήρων κ.λπ.
5. Υποδομή για πρώτες βοήθειες & διαχείριση εκτάκτων περιστατικών
   Σύμφωνα με το άρθρο 45 του ΚΝΥΑΕ (ν. 3850/2010), ο εργοδότης πρέπει να είναι προετοιμασμένος για την άμεση παροχή βοήθειας σε περίπτωση έκτακτου περιστατικού θερμικής καταπόνησης.

Προσοχή στις ευάλωτες ομάδες

Ιδιαίτερη μέριμνα πρέπει να δίνεται στους εργαζόμενους που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου, όπως:

• Άτομα με χρόνια καρδιοαναπνευστικά ή μεταβολικά νοσήματα
• Εργαζόμενοι άνω των 55 ετών
• Έγκυες
• Άτομα με αυξημένο δείκτη μάζας σώματος (BMI)

Η αξιολόγηση γίνεται από τον Ιατρό Εργασίας ή με την προσκόμιση ιατρικής γνωμάτευσης.

Πρακτικές Συμβουλές για Εργοδότες και Εργαζομένους

Για Εργοδότες:

• Παρέχετε δωρεάν νερό και οργανώστε σκιερούς χώρους
• Ενημερώστε όλους τους εργαζομένους και προϊστάμενους
• Ελέγχετε την εφαρμογή των μέτρων καθημερινά

Για Εργαζομένους:

• Πίνετε νερό τακτικά, ακόμη και χωρίς δίψα
• Αποφεύγετε καφέ, αλκοόλ και βαριά γεύματα πριν τη βάρδια
• Χρησιμοποιείτε κατάλληλα ρούχα και εξοπλισμό
• Αναφέρετε αμέσως κάθε σύμπτωμα θερμικής εξάντλησης

Πώς βοηθά η Hellecon Services

Η εφαρμογή των μέτρων αυτών πρέπει να συνοδεύεται από συνεχή παρακολούθηση και αξιολόγηση της αποτελεσματικότητάς τους. Οι εργοδότες πρέπει να είναι σε θέση να προσαρμόσουν τις στρατηγικές τους ανάλογα με τις ανάγκες και τις συνθήκες που επικρατούν στους εργασιακούς χώρους τους. Η συνεργασία με εξειδικευμένους φορείς μπορεί να αποτελέσει επίσης έναν χρήσιμο πόρο για την υλοποίηση αποτελεσματικών προληπτικών δράσεων.

• Γενικές Οδηγίες Πρόληψης & Διαχείρισης
• Συμβουλευτική υποστήριξη για συμμόρφωση με το νομικό πλαίσιο
• Εκπαιδεύσεις εργαζομένων και προϊσταμένων ομάδων

Προληπτικά μέτρα που μπορούν να ληφθούν

Η εκπαίδευση των εργαζομένων σχετικά με τις επιπτώσεις της θερμικής καταπόνησης και η υιοθέτηση προληπτικών μέτρων είναι ουσιαστικής σημασίας. Οι εργοδότες πρέπει να διασφαλίσουν ότι οι εργαζόμενοι έχουν πρόσβαση σε πληροφορίες που αφορούν τους κινδύνους και τα συμπτώματα της θερμικής καταπόνησης, καθώς και τους τρόπους που μπορούν να προστατευτούν. Η παροχή κατάλληλης εκπαίδευσης και η εφαρμογή πολιτικών ασφαλείας είναι βήματα που πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη.

Μην περιμένεις το επόμενο κύμα καύσωνα. Προστάτευσε σήμερα τους ανθρώπους σου από τη θερμική καταπόνηση.

Αν και οι εργοδότες έχουν την ευθύνη να δημιουργήσουν ασφαλείς εργασιακές συνθήκες, οι εργαζόμενοι πρέπει επίσης να είναι ενεργοί στην πρόληψη της θερμικής καταπόνησης. Πρέπει να είναι σε θέση να αναγνωρίζουν τα συμπτώματα και να αναφέρουν αμέσως τυχόν ανησυχίες στους προϊστάμενους τους. Η διενέργεια τακτικών ελέγχων και αναφορών μπορεί να συνεισφέρει στην καλύτερη κατανόηση και διαχείριση αυτού του ζητήματος.

Επιπλέον, η Hellecon Services προσφέρει συμβουλευτική υποστήριξη στους εργοδότες για την εφαρμογή στρατηγικών πρόληψης και διαχείρισης της θερμικής καταπόνησης. Με τη βοήθεια εξειδικευμένων επαγγελματιών, οι επιχειρήσεις μπορούν να αναπτύξουν προγράμματα που θα διασφαλίζουν ότι οι εργαζόμενοι εργάζονται σε ασφαλείς συνθήκες. Η εκπαιδευτική υποστήριξή τους μπορεί να έχει σημαντική επίδραση στην ικανότητα των εργαζομένων να αναγνωρίζουν κινδύνους και να αντιδρούν καταλλήλως.

Εγκύκλιος 34666/2024 (PDF)
Οδηγίες Hellecon για τη Θερμική Καταπόνηση (PDF)